„Пред да се направи фотографијата, девојчето си ги избриша солзите и крвта од усните“: Сведоштво за стравот и ужасот од Аушвиц

Четиринаесетгодишното девојче, Чеслава Квок, почина во Аушвиц. Но, стравот на нејзиното лице остана засекогаш жив на фотографијата направена пред нејзината смрт.

Злосторствата за време на Втората светска војна се случија во толку големи размери што можеби нема да можеме целосно да ги разбереме размерите.

Чеслава Квок беше еден од над 100.000 Полјаци депортирани од нивните села по германската инвазија во 1939 година. Овие фармери, главно католици, беа одведени од нивните домови за да им се направи простор на Германците. Нацистите имаа план да ја населат таа земја.

Многу малку се знае за животот на Чеслава Квока пред овој момент. Познато е дека таа е родена во малото село Волка Злојецка во југоисточна Полска на 15 август 1928 година, и дека таа и нејзината мајка биле депортирани од Замош, Полска, во Аушвиц на 13 декември 1942 година.

За нацистите, Чеслава Квок беше само затвореник 26947.

Познати по својата немилосрдност, но и по бирократијата, Германците за нивна евиденција фотографирале и каталогизирале затвореници кои минувале низ логорите на смртта. Стравот на лицето на Чеслава, кој и денес се „чувствува“, ја надживеа црно-белата фотографија. На нејзиното лице, иако е на фотографија, се читаат сите ужаси на војната.

Четиринаесетгодишно девојче било мртво три месеци по фотографирањето.

Не е познато како умрела, дали од напорна работа, исцрпеност и глад, или како дел од некој застрашувачки експеримент; или загинала со еден од употребените методи на убивање.

Иако не се знае што се случило по фотографирањето, благодарение на сеќавањето на фотографот Вилхелм Брасе, се знае што се случило непосредно пред тоа.

Полјакот депортиран во Аушвиц од нацистите, Брасе бил принуден да фотографира меѓу 40.000 и 50.000 затвореници во логорот, вклучувајќи ја и Чеслава Квок.

Се сеќавал, многу живо, како преплашеното девојче им било претставено на другите, не можејќи да разбере ништо што се случува околу неа:

„Оваа жена (жената која ја надгледувала) зеде стап и ја претепа по лицето. Оваа Германка го истураше својот гнев врз девојката. Толку убава млада девојка, толку невина. Таа плачеше, но ништо не можеше да направи. Девојката пред да биде направена фотографијата си ги избриша солзите и крвта од исеченицата на нејзината усна. Искрено да ви кажам, имав чувство како некој да ме удрил и мене, но не се осмелив да се мешам, тоа ќе беше фатално за мене. Никогаш не можеше да кажеш ништо“.

Крвта од расекотина на усните на Чеслава Квока се‘ уште е видлива на фотографијата што ја направи Брасе. 

Како фотограф во кампот, Брасе бил сведок на ужасите на Аушвиц. Тој го забележал суровиот страв на лицата на затворениците и го сочувал за вечност.

Дури и откако Брасе бил испратен во друг концентрационен логор, а потоа конечно ослободен од американските сили во 1945 година, тој се борел против духовите на десетици илјади жртви што ги фотографирал низ годините. По војната престанал да се занимава со фотографија.

„Кога ќе започнав да фотографирам“, објасни тој, „ги гледав мртвите. Би застанал и фотографирал млада девојка, но зад неа би видел духови. Ги гледав сите тие големи преплашени очи како ме гледаат. Не можев повеќе“.

Овие духови живеат благодарение на луѓето како Брасе, кои ги зачувале фотографиите и покрај напорите на нацистите да ги уништат.

Кога сфатиле дека војната е изгубена, Германците се обиделе да се ослободат од сите докази за ужасите што ги направиле, меѓу кои и палењето на картичките на жртвите. Но, Брасе и уште неколкумина успеале да ги сокријат негативностите и со тоа да ги спасат лицата на жртвите кои ги претрпеле овие незамисливи злоставувања.

Фотографијата на Чеслава Квока беше меѓу оние што Брасе успеа да ги зачува. Кревкото, младо лице измиено од страв останува трогателен потсетник на ужасите на војната, на сите животи што биле згаснати пред навистина да започнат.

Фото: AUSCHWITZ-BIRKENAU STATE MUSEUM AND WILHELM BRASSE (WIKIMEDIA COMMONS)